Czy pracodawca może przyznać zaszczepionym pracownikom benefity?

Jedynie około 50% Polaków zaszczepiło się pełną dawką szczepionki przeciwko koronawirusowi. Liczby zachorowań i zgonów gwałtownie rosną, a eksperci apelują o wprowadzenie ścisłych obostrzeń. Szumnie zapowiadany projekt ustawy, który miał umożliwić pracodawcom weryfikację szczepień pracowników wciąż nie wszedł w życie. Wielu pracodawców, w celu zapewnienia jak najwyższego poziomu bezpieczeństwa w zakładach pracy, wprowadziło własne procedury weryfikacyjne. Nikogo nie dziwi już wymóg okazania certyfikatu potwierdzającego szczepienie przeciwko COVID-19 lub negatywny wynik testu w kierunku koronawirusa. 

Pomimo drastycznie pogarszającej się sytuacji pandemicznej brak jest skutecznych kampanii społecznych aktywnie zachęcających do szczepień. Pracodawcy świadomi zagrożeń, które niesie za sobą rozprzestrzenianie się koronawirusa w zakładzie pracy coraz częściej decydują się na wprowadzanie zachęt dla tych członków załogi, którzy zdecydowali się zaszczepić. Działanie to motywuje pracowników do przyjmowania szczepień oraz stanowi wyraz dbałości pracodawcy o zdrowie i bezpieczeństwo zatrudnionych. Rodzi ono jednak wiele pytań, m.in. o dopuszczalność takiego postępowania. 

W naszej ocenie przyznawanie zaszczepionym pracownikom różnego rodzaju bonusów jest dopuszczalne. Stoimy na stanowisku, że takie działanie pracodawcy nie stanowi przejawu nierównego traktowania w zatrudnieniu czy jakiejkolwiek formy dyskryminacji. Przeciwnie, jest wyrazem chęci zapewnienia możliwie najbardziej bezpiecznych warunków pracy. Również PIP nie sprzeciwia się zachęcaniu pracownikom do poddawania się szczepieniom poprzez przyznawanie bonusów. 

Szczepienie – i co w zamian?

Pracodawcy decydują się na przyznawanie pracownikom różnego rodzaju benefitów, aby zachęcić ich do poddania się szczepieniu przeciwko COVID-19. Zachęty przyjmują formę materialną oraz niematerialną. Pracownicy w zamian za zaszczepienie się mogą liczyć m.in. na jednorazowe bonusy pieniężne, premie czy też karty podarunkowe. Często można spotkać się również z praktyką udzielania zaszczepionym pracownikom jednego (lub więcej) dni wolnych. 

Pracodawcy niejednokrotnie decydują się na organizację wydarzeń, na które wstęp mają jedynie osoby zaszczepione. Wyjazdy firmowe, imprezy integracyjne czy wspólne spotkania w salach konferencyjnych jedynie dla tych spośród załogi, którzy zdecydowali się zaszczepić przeciwko COVID-19 stają się coraz bardziej powszechne. Niektórzy pracodawcy decydują się na prowadzenie spotkań integracyjnych w sposób hybrydowy – zaszczepieni pracownicy spotykają się na żywo, a niezaszczepieni (oraz tacy, którzy nie przekazali pracodawcy informacji o zaszczepieniu) oglądają transmisję z sali oraz uczestniczą w spotkaniu poprzez użycie aplikacji transmitujących wideo i dźwięk. 

Praca zdalna dla… zaszczepionych? 

Ciekawym benefitem, na który decydują się nieliczni pracodawcy jest wprowadzenie pracy zdalnej dla osób zaszczepionych. Chociaż pierwsze wrażenie związane z tym bonusem może sprawiać, że wydaje się on być pomyłką, w rzeczywistości jest zupełnie przeciwnie. Praca zdalna stała się pożądanym benefitem. Wielu pracodawców decyduje się jednak na zarządzenie powrotu pracowników do biur. Umożliwienie zaszczepionym pracownikom wykonywania pracy w formie zdalnej jest wyrazem dbałości pracodawcy o pracowników, którzy wykazali się społeczną odpowiedzialnością i zdecydowali się zaszczepić przeciwko COVID-19. Dzięki możliwości wykonywania pracy zdalnej zaszczepiony pracownik czuje się bezpieczniej.

Niezaszczepiony nierówno traktowany w zatrudnieniu? 

Oferowanie zaszczepionym pracownikom zachęt od początku rodziło wiele pytań o dopuszczalność takiej praktyki. Wielu pracodawców nie decyduje się na przyznawanie zaszczepionym pracownikom benefitów. Obawiają się bowiem, że niezaszczepieni pracownicy wystąpią przeciwko nim z zarzutami nierównego traktowania w zatrudnieniu czy wręcz nawet dyskryminacji. Mimo faktu, że przyznawanie bonusów za szczepienia pozytywnie wpłynęłoby na praktykę w tym zakresie w zakładzie pracy, a w rezultacie pozwoliłoby pracodawcom zapewnić jeszcze bezpieczniejsze warunki pracy, rezygnują oni z tej praktyki z uwagi na wskazane wątpliwości. Czy zasadnie? 

W naszej ocenie oferowanie przez pracodawcę zachęt dla pracowników, którzy zdecydowali się przyjąć szczepionkę przeciwko COVID-19 nie stanowi przejawu nierównego traktowania w zatrudnieniu osób niezaszczepionych. Praktyka taka nie dyskryminuje również niezaszczepionych w sposób pośredni. Pracodawca oferując bonusy tylko zaszczepionym pracownikom kieruje się bowiem obiektywnymi powodami. Kryterium, na podstawie którego dochodzi do różnicowania pracowników (tj. fakt zaszczepienia się) jest obiektywnie uzasadnione ze względu na zgodny z prawem cel, który ma być osiągnięty, czyli zapobieganie rozprzestrzeniania się koronawirusa, a co za tym idzie – zapewnienie jak najwyższego poziomu bezpieczeństwa w zakładzie pracy. Środki służące osiągnięciu tego celu (czyli bonusy dla zaszczepionych pracowników) są w naszej ocenie proporcjonalne i konieczne. 

Wątpliwości dotyczące dopuszczalności przyznawania przez pracodawców bonusów osobom zaszczepionym były bardziej uzasadnione w początkowej fazie pandemii, gdy dostęp do szczepień miały tylko wybrane grupy obywateli. W obecnej sytuacji program szczepień jest jednak powszechny – każda osoba, który wyrazi chęć zaszczepienia się, ma taką możliwość. 

Uznanie praktyki oferowania przez pracodawców benefitów dla zaszczepionych pracowników za niedopuszczalną i naruszającą zasadę równego traktowania w zatrudnieniu byłoby zaprzeczeniem obowiązku pracodawcy polegającego na zapewnieniu pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Obowiązek ten nie ogranicza się do wypełniania tylko wyraźnie wskazanych wymogów, które na pracodawcę nakładają powszechnie obowiązujące przepisy prawa pracy. W naszej ocenie powinien on być również realizowany proaktywnie – właśnie poprzez oferowanie zachęt dla społecznie odpowiedzialnych pracowników, czy też poprzez prowadzenie kampanii społecznych w zakładach pracy. 

Dodatkowo należy pamiętać, że jednym z podstawowych obowiązków pracowników jest współdziałanie z pracodawcą w zakresie BHP. Skoro, co nie ulega wątpliwościom, szczepienia podnoszą poziom bezpieczeństwa wśród pracowników i jest to zgodne z przyjętą przez pracodawcę strategią to nagradzanie pracowników za podnoszenie poziomu bezpieczeństwa jest tym bardziej uzasadnione.

Co na to Państwowa Inspekcja Pracy? 

Państwowa Inspekcja Pracy uważa za celowe jak najszersze poddawanie się pracowników szczepieniom przeciwko COVID-19. W swoich stanowiskach jasno wyraża tezę, że szczepienia przeciwko koronawirusowi mają istotne znaczenie w zapobieganiu zakażeniom SARS-CoV-2. Szerokim echem odbiła się sprawa, w której PIP skontrolował pracodawcę przyznającego jednorazowe bonusy finansowe pracownikom, którzy przyjęli szczepienie przeciwko koronawirusowi. PIP po przeprowadzeniu kontroli w firmie nie zakwestionował jednorazowego świadczenia wypłacanego pracownikom po przyjęciu szczepionki. Pracodawca nie został w żaden sposób ukarany z tego powodu a PIP nie dopatrzył się naruszeń. 

Takie działanie PIP z pewnością zachęci innych pracodawców, którzy do tej pory wahali się przed oferowaniem benefitów dla zaszczepionych pracowników, do wprowadzenia takiej praktyki. 

Paweł Sych, radca prawny, starszy prawnik w kancelarii PCS Paruch Chruściel Schiffter Stępień | Littler Global

Kinga Ciosk, kancelaria PCS Paruch Chruściel Schiffter Stępień | Littler Global

Więcej na temat szczepieniom przeciw Covid-19 przeczytasz: https://www.magazynrekruter.pl/czy-sprawdzi-go-twoj-pracodawca/