Dodatek aktywizacyjny — zachęta do aktywnego szukania pracy?
Zgodnie z danymi GUS zebranymi podczas Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności (dane na dzień 1 kwietnia 2023 r.) stopa bezrobocia w Polsce wynosi 2,9%. Jest to jeden z najlepszych wyników w Unii Europejskiej — warto zastanowić się nad przyczynami takiego sukcesu. Czy polski rząd ma wyjątkowo skuteczne sposoby na wspieranie bezrobotnych w poszukiwaniu pracy?
Jednym z rozwiązań mających wspierać aktywne szukanie zatrudnienia jest dodatek aktywizacyjny. Jego celem jest zachęcanie osób bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowych Urzędach Pracy do samodzielnego poszukiwania ofert pracy. Kto może liczyć na ten dodatek i czy faktycznie ma on tak duży wpływ na aktywność bezrobotnych? Dowiedz się już teraz.
Dodatek aktywizacyjny — kto może z niego skorzystać
Zasiłek aktywizacyjny to forma wsparcia dla dwóch grup pracowników. Pierwszą są bezrobotni zarejestrowani w Powiatowych Urzędach Pracy, którzy samodzielnie znaleźli zatrudnienie. Drugą grupą są osoby, które podjęły pracę, do której skierował ich Urząd Pracy, ale w niepełnym wymiarze. Powoduje to, że ich wynagrodzenie jest niższe niż pensja minimalna.
Dodatkowo, aby otrzymać dodatek aktywizacyjny, trzeba posiadać prawo do zasiłku dla bezrobotnych (mają je Ci bezrobotni, którzy przez ostatnie 18 miesięcy przed zarejestrowaniem w PUP pracowali przez co najmniej 365 dni i zarabiali nie mniej niż najniższe wynagrodzenie).
Niektóre osoby, jak np. użytkowniczka portalu Money.pl są zdania, że zasiłek aktywizacyjny jest ciekawym rozwiązaniem:
Uważam, że to bardzo pozytywne rozwiązanie, a to z uwagi na fakt, że pierwsza umowa rzadko bywa korzystna finansowo i taki zastrzyk finansowy pozwala wyrównać poziom na początku, bez zbędnych ceregieli i stresu w związku z nową pracą.
Ile wynosi i jak długo przysługuje?
Dodatek aktywizacyjny można pobierać przez połowę okresu, na który normalnie przysługiwałby kandydatowi zasiłek dla bezrobotnych, gdyby nie podjął zatrudnienia. Wynosi on 50% tego zasiłku (maksymalnie 652,10 zł). Warto jednak wiedzieć, że ostateczną decyzję o wysokości świadczenia podejmuje starosta. Może się więc zdarzyć, że kwota ta będzie nieco niższa. W przypadku osób, które podjęły pracę ze skierowania urzędu pracy na niepełny etat, dodatek aktywizacyjny przysługuje przez cały okres, na który otrzymywałyby zasiłek dla bezrobotnych.
Termin wypłaty zasiłku określa konkretny urząd pracy. Nie może on jednak przekroczyć 14 dni po zakończeniu miesiąca (dodatek aktywizacyjny wypłacany jest z dołu). Świadczenie wypłacane jest uprawnionemu pracownikowi od dnia złożenia wniosku. Za niepełny miesiąc ustala się jego wysokość proporcjonalnie do liczby przepracowanych dni.
Zasiłek aktywizacyjny nie jest jednak jedynym wsparciem dla osób aktywnie poszukujących pracy. Jeśli nowa praca znajduje się w innej miejscowości i wiąże się z przeprowadzką, możliwe jest wnioskowanie o tzw. bon zasiedleniowy.
Komu nie przysługuje?
Niestety nie wszyscy bezrobotni, którzy znaleźli pracę dzięki własnym staraniom, mogą skorzystać ze wsparcia w postaci dodatku aktywizacyjnego. Do tych osób należą m.in. ci, którzy, choć byli zarejestrowani w PUP i samodzielnie podjęli zatrudnienie, to nie posiadali prawa do zasiłku. Ten stan rzeczy budzi niezadowolenie, o którym świadczą inne komentarze dotyczące tego świadczenia:
Czyli jak jestem zarejestrowana w urzędzie pracy, ale nie pobierałam zasiłku dla bezrobotnych to pomimo tego, że podejmę sama prace i się wyrejestruję, to nie mogę składać tego wniosku? Bo mi nie przysługuje tak? – Money.pl
Wykluczeń jest więcej. Dodatek aktywizacyjny nie przysługuje też skierowanym przez urząd pracy do prac interwencyjnych, robót publicznych lub na stanowisko pracy, którego koszty wyposażenia lub doposażenia zostały zrefundowane przez urząd pracy. Nie skorzystają z niego też zatrudnieni przez swojego poprzedniego pracodawcę (sprzed okresu bezpośrednio poprzedzającego rejestrację jako bezrobotny). Na niesprawiedliwość tej sytuacji wskazuje jedna z użytkowniczek portalu Czerwona Skarbonka:
Pozostałe powody, które wykluczają możliwość skorzystania z zasiłku aktywizacyjnego to:
- przerwa w pracy trwająca tylko jeden dzień,
- zawieszenie prawa do zasiłku,
- podjęcia przez bezrobotnego z własnej inicjatywy zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej za granicą Rzeczypospolitej Polskiej u pracodawcy zagranicznego,
- przebywanie na urlopie bezpłatnym.
Jak wnioskować o przyznanie dodatku aktywizacyjnego?
Złożenie wniosku o dodatek aktywizacyjny nie jest skomplikowane. Można to zrobić osobiście w urzędzie, wysyłając wniosek pocztą lub na przez stronę www.praca.gov.pl. Wzór wniosku można pobrać ze stron internetowych poszczególnych powiatowych urzędów pracy.
Do wniosku o zasiłek aktywizacyjny należy załączyć umowę o pracę lub zaświadczenie od pracodawcy o zatrudnieniu. Proces ten jest więc prosty i nie wymaga zbierania obszernej dokumentacji.
Zmiany dla osób zarejestrowanych jako bezrobotni w 2023 r.
Choć dodatek aktywizacyjny ma zachęcać bierne dotąd osoby do aktywnego poszukiwania pracy, to rząd planuje wdrożyć dodatkowe działania zwalczające bezrobocie. W ramach nowej ustawy o aktywności zawodowej planuje się dofinansowania dla pracodawców tworzących miejsca pracy zdalnej w obszarach zagrożonych marginalizacją oraz uniezależnienie prawa do opieki medycznej od rejestracji jako osoba bezrobotna.
Choć działania tego typu mają miejsce, to są osoby, które są zdania, że projekt ustawy nie jest wystarczająco dopracowany. Krytyczną wypowiedź jednej ze specjalistek przytacza portal Czerwona Skarbonka:
Niektóre zmiany przewidziane w projekcie ustawy o aktywności zawodowej idą w dobrym kierunku […]. Za to zdecydowanie brakuje odpowiednich rozwiązań w zakresie aktywizacji bezrobotnych oraz podnoszenia kompetencji i kwalifikacji pracowników.
Nadia Kurtieva, ekspertka Konfederacji Lewiatan w obszarze kadr i prawa pracy
Czy dodatek aktywizacyjny motywuje do samodzielnego szukania zatrudnienia?
Podejmując działania w celu zapobiegania bezrobociu, należy się przede wszystkim zastanowić nad jego przyczynami, a tych jest wiele. Rynek pracy ulega intensywnym i dynamicznym przemianom. Wpływa na to m.in. automatyzacja. Wielu pracowników ma problem ze znalezieniem pracy w wyuczonym zawodzie i jest zmuszona się przekwalifikować, dlatego też wparcie powinno się opierać na zapewnieniu bezrobotnym możliwości zdobycia dopasowanych do realiów rynku kwalifikacji i umiejętności.
Cały czas istnieją też tacy bezrobotni, dla których brakuje korzystnych ofert. Przykładowo młode mamy zajmujące nisko płatne stanowiska, mogą niechętnie podejmować zatrudnienie i nawet woleć, skorzystać z zasiłku dla bezrobotnych, zamiast przechodzić na bezpłatny urlop wychowawczy. Brak miejsc w państwowych placówkach oraz wysoki koszt prywatnej opieki to istotne problemy. Możliwość skorzystania z pracy w niepełnym wymiarze d dofinansowaniem z urzędu pracy, mogłoby się okazać ciekawą możliwością dla takich osób.
Autor: Diana Zaręba
Zobacz również:
Istotne zmiany w prawie pracy. Upłynął ważny termin
Zwolnienia u polskiego giganta. CD Projekt: „mamy zbyt dużo pracowników”
Realia rynku a powrót do pracy po macierzyńskim – czy 800+ coś zmieni?