Dojrzałość ESG w Polsce – trendy, szanse i wzywania
11 listopada w stolicy Azerbejdżanu Baku rozpocznie się szczyt COP29 pod hasłem „W solidarności dla zielonego świata”. To dobry moment, aby przyjrzeć się, jak przebiega wdrażanie koncepcji ESG nad Wisłą. Pomocny w tym zakresie będzie nowy raport „Dojrzałość zarządzania ESG a kryzys klimatyczny”, przygotowany na warszawskiej SGH.
„Mimo że obserwujemy głównie reaktywną adaptację podmiotów do obligatoryjnych wymogów ESG, jesteśmy przekonani, że raport dostarcza argumenty za proaktywnym podejściem i wskazówki dla osiągania coraz wyższego poziomu dojrzałości (jakości) zarządzania aspektami ESG”- pisze w przedmowie w imieniu zespołu współautorów dr hab. Barbara Ocicka, prof. SGH, kierownik projektu badawczego.
ESG – wymogi regulacyjne
Autorzy raportu podkreślają, że zainteresowanie przedsiębiorstw zrównoważonym rozwojem w ostatnich latach znacznie przyspieszyło. Jako powód wskazują regulacje, do których zalicza się m.in. dyrektywa w sprawie sprawozdawczości niefinansowej 2014/95/UE (NFRD). Nakłada ona na największe firmy – duże jednostki interesu publicznego zatrudniające ponad 500 pracowników, w tym spółki giełdowe, banki oraz firmy ubezpieczeniowe – obowiązek publikowania raportów dotyczących kwestii niefinansowych.
Dyrektywa NFRD została zastąpiona przez dyrektywę o sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju 2022/2464 (CSRD). Obejmuje ona szerszy krąg podmiotów, w tym duże spółki oraz notowane na giełdzie małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP). Szacuje się, że nowe wymagania dotyczą około 50 000 podmiotów w UE, w tym ponad 3 650 w Polsce.
Strategiczne podejście do ESG
Wskazane regulacje stanowią jedynie wycinek pakietu regulacyjnego Europejskiego Zielonego Ładu. Regulacje UE wymuszają, by planować rozwój przedsiębiorstwa z uwzględnieniem działań w obszarze zrównoważonego rozwoju, które wpisane są w model biznesowy. Szczególnie że, jak wskazują eksperci, „obowiązki raportowe odnoszą się do efektów podejmowanych działań”.
Uwzględnienie czynników ESG w ramach działalności przedsiębiorstwa powinno być procesem „strategicznego, systemowego i długofalowego podejścia”. Także ze względu na fakt, że zrównoważony rozwój wykracza poza tradycyjne granice działalności firmy. Obejmuje nie tylko łańcuch dostaw, ale także całościowy łańcuch wartości, który zawiera w sobie szeroki zakres działań, zasobów oraz relacji związanych z modelem biznesowym i jego otoczeniem zewnętrznym. Dotyczy też wszystkich etapów procesu tworzenia wartości. Począwszy od pomysłu na produkt lub usługę, przez produkcję, dystrybucję, sprzedaż, konsumpcję, aż po ich wycofanie z obiegu i zarządzanie odpadami.
Raport SGH – kluczowe wnioski dla funduszy inwestycyjnych
Raport z badania „Jakość zarządzania aspektami ESG a odporność na kryzysy” wskazuje na kluczową rolę zarządzania ESG w kontekście transformacji zrównoważonego rozwoju. Analizuje trzy obszary: fundusze inwestycyjne, przedsiębiorstwa oraz jednostki samorządu terytorialnego.
W funduszach inwestycyjnych ESG postrzegane jest przede wszystkim jako obciążenie.
„Jak wykazały przeprowadzone badania, kryteria ESG są traktowane przez TFI głównie jako źródło dodatkowych obciążeń, a nie możliwości generowania istotnych przewag konkurencyjnych. Osiąganie kolejnych etapów dojrzałości w zakresie zarządzania aspektami ESG jest wysoce wymagającym i czasochłonnym procesem” – czytamy w raporcie.
Co w tym przypadku rekomendują eksperci? Przede wszystkim włączenie kryteriów ESG w proces inwestycyjny nie tylko w postaci strategii wyłączającej, strategii integracji ESG czy inwestycji tematycznych, ale przede wszystkim jako cel niefinansowy, obok celu finansowego. Ponadto sugerują „unarzędziowienie” ESG oraz umiejscowienie go w systemie zarządzania ryzykiem w funduszu jako ryzyka przekrojowego. Zdaniem specjalistów pomocne może być także ustanowienie osoby/zespołu analitycznego odpowiedzialnego za obszar ESG w funduszu.
Stopień wdrożenia ESG w przedsiębiorstwach
Z kolei w przedsiębiorstwach najważniejszy wpływ na włączanie czynników ESG do działalności operacyjnej ma dyrektywa o sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (CSRD). Warto jednak podkreślić, że dla przedsiębiorstw giełdowych nie jest to nowość. Podlegały one już wcześniej obowiązkowi opracowywania tzw. raportów niefinansowych na mocy poprzedniczki CSRD, czyli dyrektywy NFRD, która obowiązywała od 2017 r. W związku z tym „przedsiębiorstwa zdążyły już w pewnym stopniu włączyć czynniki ESG do działalności operacyjnej”. Dziś przedsiębiorstwa dostrzegają w tej kwestii zarówno ryzyko, jak i szansę.
„Przedsiębiorstwa komunikują wprost, że proces włączania czynników ESG do poszczególnych obszarów i procesów operacyjnych jest czasochłonny oraz wymaga zaangażowania istotnych zasobów ludzkich i finansowych” – czytamy w raporcie.
Jednocześnie firmy zdają sobie sprawę z konieczności i nieuchronności tych mechanizmów. Wymuszają je nie tylko przepisy prawa, ale także wymagania partnerów biznesowych, w tym tych, którzy udzielają dofinansowań.
Autorzy raportu przygotowali szereg rekomendacji dla przedsiębiorstw. Wskazali m.in. na uwzględnienie czynników ESG w strategii rozwoju przedsiębiorstwa (w tym w działalności finansowej i inwestycyjnej). Podkreślili także wagę jasnej komunikacji strategii w tym zakresie, a także przypisanie odpowiedzialności za jej realizację. Zalecili również włączenie czynników ESG do obecnych procesów biznesowych i decyzyjnych oraz praktyk zarządzania ryzykiem. Wskazali na potrzebę dialogu z najważniejszymi partnerami biznesowymi, aby możliwe było wzajemne zrozumienie potrzeb i możliwości w tym zakresie. Nie bez znaczenia pozostaje także wymiana wiedzy pomiędzy uczestnikami łańcuchów dostaw. Eksperci podkreślili także potrzebę włączania pracowników w działania związane z ESG oraz silnego wsparcie zarządu dla inicjatyw z tego obszaru.
ESG w jednostkach samorządowych
Z kolei jednostki samorządu terytorialnego są już w dużej mierze dostosowane do realizacji celów ESG w swojej działalności. Stwarza to szansę na poprawę jakości życia lokalnych społeczności.
„[…]realizacja zadań własnych zgodnie z wymogami ESG nie powinna nastręczać problemów dla JST, gdyż wymogi te w doskonały sposób wpisują się w ich codzienne funkcjonowanie, stwarzając szanse na budowanie nowej jakości” – czytamy w raporcie.
Eksperci wskazują, że wykorzystanie ESG do monitorowania działalności JST (na poziomie lokalnym) stwarza możliwość tworzenia wielu wartości. Mowa chociażby o włączeniu realizacji zadań własnych do procesu monitorowania i mierzenia zrównoważonego rozwoju na poziomie lokalnym. Zalecają także ścisłą współpracę w powyższym zakresie z podmiotami lokalnymi, która pozwala stworzyć matrycę potrzeb i sposobów ich finansowania. Realizując zadania z tego obszaru samorządy nie tylko wpływają na zadowolenie własnych pracowników, ale także na jakość funkcjonowania całego miasta.
Dojrzałość zarządzania ESG a kryzys klimatyczny
Raport „Dojrzałość zarządzania ESG a kryzys klimatyczny” stanowi rezultat projektu naukowego „Jakość zarządzania aspektami ESG a odporność na kryzysy. Przedsiębiorstwa – instytucje finansowe – jednostki samorządu terytorialnego”. Był on realizowany w ramach subwencji na utrzymanie i rozwój potencjału badawczego w latach 2022–2024 w Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie.
SGH to najstarsza polska uczelnia o profilu ekonomicznym, uznawana za jeden z czołowych ośrodków akademickich w Europie Środkowo-Wschodniej. Uczelnia już od 118 lat kształci liderów przyszłości, realizując także zaawansowane badania w dziedzinach takich jak ekonomia, analiza danych, e-biznes oraz prawo gospodarcze.
SGH angażuje się również w opracowywanie ekspertyz dla firm, instytucji publicznych i jednostek samorządowych.
Zachęcamy do zapoznania się z pełną treścią raportu, która dostępna jest tutaj.
