Jak przeprowadzić rozmowę o zdrowiu psychicznym z pracownikiem?

Coraz częściej mówi się o zdrowiu psychicznym, a zwłaszcza o konsekwencjach zaniedbań w jego obszarze. Ten temat nie omija również debaty publicznej. Nie znaczy to jednak, że rozmowy o dobrostanie psychicznym są czymś oczywistym i prostym. Trudności w przeprowadzeniu takich rozmów pojawiają się choćby w miejscu pracy. Z jednej strony zdrowie, również psychiczne, to sfera prywatna pracowników, ale z drugiej, odpowiedzialny pracodawca powinien dbać o samopoczucie osób zatrudnianych, wydajność zespołu oraz atmosferę w pracy. Jak więc rozmawiać z pracownikami o wypaleniu zawodowym czy stresie i zachęcić do podejmowania działań wzmacniających kondycję psychiczną?

Zdrowie psychiczne pracowników w świetle statystyk

Na początek garść ważnych statystyk, które są podstawą do rozmów o zdrowiu psychicznym w miejscu pracy. Według raportu „Zdrowie psychiczne w środowisku pracy”, który powstał na podstawie badania pracowników i pracodawców, pandemia COVID-19 negatywnie wpłynęła na kondycję psychiczną osób zatrudnionych. Aż 49% respondentów zgłosiło gorsze samopoczucie wynikające m.in. ze zmiany warunków pracy. Po dwóch latach pandemii, niepewności oraz zmian społecznych z nią związanych, wydaje się, że zdrowie pracowników powinno stać się jedną z podstawowych wartości każdej firmy, której zależy na stworzeniu bezpieczeństwa i otwartości w zespołach.

Ważne są dane dotyczące tego, co pracownicy uznają za czynniki, które prowadzą do powstania bądź wzmacniania trudności psychicznych w miejscu pracy. Według wspomnianego raportu najbardziej znaczącymi przyczynami są: 

• zbyt duża ilość stresu, 
• presja czasu, 
• nadmiar zadań 
• zbyt duży nacisk przełożonych.

Co ciekawe, dalej wymieniane są także brak integracji w zespole, brak kompetencji do wykonywania zadań czy też zadania poniżej kwalifikacji. Dane jasno wskazują, jak istotne jest holistyczne podejście do zdrowia psychicznego zatrudnionych osób. To nie tylko kwestia stresujących sytuacji, ale także panującej atmosfery czy niedoceniania kompetencji danego pracownika.

Warto wspomnieć o oczekiwaniach wobec pracodawców w zakresie działań prowadzących do wzmacniania kondycji psychicznej w miejscu pracy. Niemal 90% badanych dostrzega konieczność wprowadzenia w firmie programu dbającego o zdrowie psychiczne pracowników.

Dlaczego dbanie o dobrostan pracowników jest takie ważne?

Niestety nie da się oddzielić zdrowia psychicznego w miejscu pracy od zdrowia psychicznego w sferze prywatnej. Choć może nam się wydawać, że problemy osobiste „zostawiamy w domu”, a to, co dzieje się w pracy, „zostaje w pracy”, w praktyce nie jest to możliwe. Możemy się o tym przekonać, wykonując prosty eksperyment myślowy. Zastanów się, jak się czułeś/czułaś w miejscu pracy tego dnia, kiedy odczuwałeś/odczuwałaś skutki poważnego problemu osobistego; a jakie samopoczucie Ci towarzyszyło w domu tego dnia, kiedy w miejscu pracy zdarzyła się silnie stresująca sytuacja?

Zestresowany, wypalony pracownik to nie tylko kwestia indywidualna. Brak dbania o dobrostan psychiczny pracowników wpływa na wydajność całego zespołu, jak i na finanse firmy. Badanie przeprowadzone na zlecenie Deloitte pokazało, że w przypadku firmy świadczącej usługi finansowe i zatrudniającej około 1000 osób, zły stan zdrowia psychicznego pracowników będzie średnio kosztować taką organizację aż 3,2 miliona funtów na rok. Krajowe statystyki również pokazują finansową zależność – znacząco rośnie liczba zwolnień lekarskich z powodu zaburzeń psychicznych.

Rozmowa o dobrostanie psychicznym to zawsze dobry krok w stronę wspierania samopoczucia, wydajności i komfortu życia zawodowego pracowników. To zrozumiałe, że nie jest łatwo ją podjąć. Zdrowie psychiczne, mimo coraz większej społecznej świadomości – nadal dla wielu osób wiąże się z poczuciem stygmatyzacji. Należy przerwać to błędne koło niemówienia o zdrowiu psychicznym i wzmacniania przez to trudności w tym obszarze. Może to zrobić odpowiedzialny pracodawca. Czy Twoja firma nim jest?

Jak rozmawiać z pracownikiem o zdrowiu psychicznym?

Początki zawsze bywają trudne. Jeśli do tej pory w firmie nie przeprowadzano rozmów o zdrowiu psychicznym, mogą one wywoływać pewien dyskomfort u pracodawców, członków zespołu HR, managerów oraz pracowników. Dlatego tym bardziej warto przygotować się do takich rozmów. Zadbać o atmosferę bezpieczeństwa i poufności, pokazując pracownikom, że to temat ważny nie tylko ze względu na wydajność firmy, ale również kondycję zdrowotną samej osoby zatrudnionej.

W pierwszej kolejności można rozpocząć od rozmów o zdrowiu w ujęciu holistycznym. Zazwyczaj nie mamy problemu z tym, by zapytać współpracowników lub podwładnych o nadwyrężony nadgarstek czy ból kręgosłupa. Dobrostan psychiczny powinien zostać włączony w te rozmowy, przy zachowaniu przestrzeni na wycofanie się rozmówcy. Po pytaniach dotyczących zdrowia fizycznego, można powiedzieć: „Jeśli nie chcesz odpowiadać na to pytanie, to zrozumiałe, ale zastanawiam się, jak Twoje samopoczucie, jak czujesz się psychicznie. Wiem, że praca nad ostatnim projektem może być stresująca. Co mogę dla Ciebie zrobić?”.

Zdrowie psychiczne pracowików – jak rozmawiać? Krok po kroku…

Jeśli wcześniej osoba przeprowadzająca rozmowę nie miała zbyt wielu kontaktów z pracownikiem, warto dodatkowo zadbać o budowanie więzi i bezpiecznej atmosfery. Większość z nas nie czuje się dobrze, zwierzając się ze swoich trudności zawodowych i osobistych zupełnie obecnej osobie. Warto zastosować metodę małych kroków oraz postawić na szczere dzielenie się własnym doświadczeniem. Osoba z działu HR może opowiedzieć coś o sobie, wprowadzając w ten sposób przestrzeń na poruszenie tematu zdrowia psychicznego, np. „Zauważyłem, że od kilku tygodni odczuwam spory niepokój, co powoduje, że trudno mi odpocząć. Myślę, że powodem jest stres. A Ty odczuwasz ostatnio negatywne konsekwencje stresu?”.

Przeprowadzając taką rozmowę, należy pamiętać, że trudności psychiczne nie sprawiają automatycznie, że pracownik gorzej wykonuje swoje obowiązki. Rozmowa o zdrowiu psychicznym ma:

• prowadzić do poprawy samopoczucia pracownika
• oraz zaproponowania mu wsparcia w rozwiązaniu obecnie doświadczanych problemów

dlatego też nie można sugerować pracownikowi, że jest chory albo że ze względu na jego gorszą kondycję jesteśmy niezadowoleni z jego pracy. To mogłoby prowadzić do stygmatyzacji i pogorszenia zdrowia zatrudnionej osoby. Kluczowe jest, by w pracowniku widzieć przede wszystkim człowieka, którego spotkały trudności i któremu możemy pomóc, by odzyskał satysfakcję zawodową. Najważniejsze jest zaproponowanie wsparcia i możliwych opcji, ale nie wskazywanie konkretnych rozwiązań czy wywieranie presji.

Jaka pomoc jest dostępna?

Już podczas rozmowy warto przygotować spis dostępnych sposobów wsparcia pracownika w zakresie jego zdrowia psychicznego. Wiele firm proponuje zespołom pracowniczym liczne pakiety benefitów obejmujących prywatną opiekę medyczną czy kartę Multisport. Coraz bardziej popularnym benefitem staje się dostęp do opieki psychologicznej i well-beingowej.

Z jakich możliwości mogą skorzystać pracodawcy? To przede wszystkim usługi zespołów psychologów i psychoterapeutów, których misją jest wspieranie organizacji w budowaniu dobrostanu psychologicznego pracowników. Na rynku polskim taką ofertę przedstawia m.in. Mindgram – platforma umożliwiająca pracodawcom i pracownikom oraz ich rodzinom korzystanie ze wsparcia psychologicznego i rozwoju na szeroką skalę.

Mottem współczesnych firm powinno zostać hasło „Dobrostan pracownika to wartość firmy”. Oddaje ono to, że human resources to pojęcie nie tylko z zakresu ekonomii czy zarządzania, ale również (a może w dzisiejszych czasach przede wszystkim) psychologii. Dbanie o dobrostan psychiczny pracownika jest przejawem odpowiedzialności firmy. To także rozumienie przez pracodawców i pracowników HR, że dobre samopoczucie pracowników to zasób organizacji.

Więcej o zdowiu psychicznym pracowników przeczytasz na naszej stronie: czytaj więcej.

Autorka tekstu

Justyna Turczyn – Clinical Care Consultant w Mindgram, psycholożka, terapeutka w nurcie Terapii Skoncentrowanej na Rozwiązaniach, psychoterapeutka poznawczo-behawioralna w trakcie szkolenia. Pracuje z dorosłymi, dziećmi i młodzieżą.