Rekrutacja zarządów w państwowych spółkach – co wiemy do tej pory?
Jednym z kluczowych wyzwań stojących przed nowym rządem, jest wymiana kadr zarządzających w spółkach skarbu państwa. Premier zapowiedział, że stanowiska kierownicze zostaną odpartyjnione i obsadzone kompetentnymi managerami. Przedstawiamy dostępne informacje na temat planowanych zmian oraz analizujemy opinie ekspertów w obszarze transformacji państwowych przedsiębiorstw.
W burzliwym okresie powyborczym polski rząd stoi przed wyzwaniami nie tylko o charakterze politycznym, ale także kadrowym. Poza koniecznymi przetasowaniami w strukturach ministerialnych czekają nas również zmiany na szczeblu zarządów spółek państwowych. Historycznie nabory do nich często były niejasne, a kandydaci byli związani z aktualnie rządzącą partią polityczną. Nowa administracja deklaruje zdecydowane dążenie do zmiany tego stanu rzeczy.
„Moją intencją jest, by spółkami tymi zarządzali uczciwi, kompetentni managerowie, których poglądy polityczne nie są kryterium podejmowania decyzji” – zapowiedział premier Donald Tusk.
Jak więc ma przebiegać Rekrutacja Zarządów w spółkach skarbu państwa?
Państwowe przedsiębiorstwa – rząd zapowiada konkursy
Założeniem wymiany kadrowej w spółkach państwowych jest transparentność dla opinii publicznej. Dla wszystkich stanowisk będzie obowiązywał konkurs, nadzorowany przez specjalne komitety nominacyjne. Premier zapowiedział również, że nawet w przypadku rekomendacji ministerialnej na dane stanowisko, kandydat będzie musiał przejść procedurę weryfikacyjną.
W tych konkursach będą mogły wziąć udział wszystkie osoby z odpowiednimi kwalifikacjami. To ich doświadczenie i wartości merytoryczne mają być czynnikiem decydującym przy potencjalnym zatrudnieniu. Ma to na celu przełamanie dotychczasowych praktyk „upartyjniania” tych organizacji. Nie oznacza to jednak, że w zarządach tych spółek będą zasiadać tylko osoby niezwiązane z polityką.
– Oczywiście nie można nikomu zabronić udziału w konkursie. Dlatego mogą się do nich zgłaszać osoby z przeszłością partyjną. Kluczowe jest jednak, aby decydowały czynniki merytoryczne i profesjonalizm kandydatów, a nie ich znajomości. Jeśli będziemy przestrzegać tej zasady, to sytuacja będzie dużo lepsza niż wcześniej. Wszyscy powinniśmy sobie tego życzyć – komentuje prof. Jacek Męcina z UW, Doradca Zarządu, Konfederacja Lewiatan.
Taki kierunek działań ma na celu nie tylko podniesienie standardów zarządzania, ale także odbudowanie zaufania społecznego do państwowych przedsiębiorstw. Eksperci doceniają te zapowiedzi. Zwracają też uwagę, że obecne przemiany mogą stanowić również doskonałą okazję do przeprowadzenia innych zmian w zarządach tych spółek. Przykładowo mogą one dotyczyć równowagi płciowej.
– Zapowiadane konkursy są z pewnością skutecznym sposobem na zachowanie przejrzystości procesu, przestrzeganie zasad uczciwego traktowania oraz profesjonalnej oceny kandydatów. Przy tej okazji warto także rozważyć publicznie dyskutowane propozycje wprowadzenia parytetów dla kobiet i mężczyzn. Uważam, że jest to bardzo dobre rozwiązanie. Patrząc na statystyki, kobiety są lepiej wykształcone. Taki wzrost liczby profesjonalistek mógłby przynieść korzystne zmiany – mówi prof. Jacek Męcina.
Rekrutacja zarządów spółek państwowych – opinia prawna
Proces wymiany kadrowej w państwowych organizacjach jest ogromnym wyzwaniem. Wiąże się z nim wiele problemów natury prawnej. Cały proces musi być przeprowadzony zgodnie z obowiązującymi przepisami. Interesującym źródłem informacji, które może rzucać dodatkowe światło na ten obszar, jest przygotowany przez renomowaną kancelarię prawną LWW specjalny przewodnik. Dokument ten ukazuje, w jaki sposób należy dokonywać zmian kadrowych w spółkach kontrolowanych przez Skarb Państwa.
Tego typu zestawienia mogą być bardzo pomocne, szczególnie jeśli spojrzymy na skalę nadchodzących przemian. Według danych dostępnych na stronie rządowej istnieje ponad 400 spółek, w których swój udział ma skarb państwa (w blisko połowie przypadków wynosi on ponad 50 proc).
„W większości tych spółek mamy kilkuosobowe zarządy i co najmniej trzyosobowe rady nadzorcze. W samych tylko kilkunastu spółkach publicznych, w które zaangażowany jest SP, jest łącznie kilkuset członków RN i zarządu. Mówimy zatem o zmianie na tysiącach stanowisk” – skomentował na łamach przewodnika r.pr Krzysztof Łyszyk, Partner LWW.
Warto zaznaczyć, że istnieją narzędzia prawne, które mogą pomóc rządowi w wymianie kadrowej w spółkach. Należą do nich: ustawa o zasadach zarządzaniu mieniem państwowym i ustawa o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami. Co ważne, zostały one przyjęte już wiele lat temu. Niestety poprzednie rządy rzadko pożytkowały się tymi aktami prawnymi podczas rekrutacji.
– Gdyby poprzednicy przestrzegali tych ustaw, sytuacja kadrowa w spółkach skarbu państwa wyglądałaby dużo lepiej. W ustawach znajduje się wiele elementów, których przestrzeganie zapewniłoby, wybór profesjonalistów nieuwikłanych w partyjne układy – przekonuje prof. Jacek Męcina.
Wysokie wymagania wobec kandydatów
Nowy rząd postanowił, że kandydaci do spółek państwowych będą musieli spełniać określone wymogi. Do najważniejszych z nich należą m.in. wykształcenie wyższe, stopień naukowy doktora nauk ekonomicznych, prawnych lub technicznych, ukończone studia podyplomowe Master of Business Administration (MBA). Wszystkie wymogi można znaleźć tutaj.
Eksperci aprobują wprowadzenie tego typu kryteriów. Mogą one rzeczywiście pomóc w zwiększeniu poziomu profesjonalizmu wśród kandydatów. Jedynym elementem, nad którym można by się zastanowić to ograniczenie się do dyplomów nauk ścisłych. Szczególnie że prywatne firmy wcale nie odrzucają kandydatów o wykształceniu o profilu humanistycznym.
– W ostatnich latach pojawiło się wiele nowych prywatnych uczelni, oferujących programy MBA. Dlatego zwróciłbym szczególną uwagę na poziom nauczania w tych placówkach. Również kryteria związane z ekonomią i prawem mogą nas ograniczać. Patrząc na to, czego potrzebują firmy, czasem doktorat z nauk społecznych jest równie pożądany przez prywatne przedsiębiorstwa – podsumował prof. Jacek Męcina.
Zapewnienia nowego rządu dotyczące procesu rekrutacji w spółkach skarbu państwa mogą budzić optymizm. Istotne jest jednak, aby zmiany były wprowadzane w sposób transparentny, a wybór kandydatów opierał się na ich wiedzy i profesjonalizmie. Jeżeli rządowi uda się osiągnąć ten cel, możemy spodziewać się poprawy zarządzania w państwowych organizacjach w najbliższych latach. Taka transformacja przyniesie korzyści zarówno dla tych organizacji, jak i dla każdego obywatela naszego kraju.
Autor: Adam Łaba
