Starzejące się społeczeństwo tworzy nowe wyzwania dla pracodawców
Wraz z wydłużaniem się przeciętnej długości życia, społeczeństwa na całym świecie stają przed wyzwaniem starzenia się populacji. Wzrost liczby osób w wieku poprodukcyjnym niesie za sobą szereg konsekwencji. Starzejące się społeczeństwo to problem, który jest coraz bardziej widoczny szczególnie w krajach rozwiniętych. W Polsce również obserwujemy dynamiczny rozwój tego zjawiska. W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej temu trendowi oraz przeanalizujemy jego wpływ na rynek pracy.
Jakie są przyczyny starzenia się społeczeństwa?
Polska znajduje się wśród krajów o najstarszym społeczeństwie na świecie. Już na początku lat 70. zauważono pierwsze symptomy starzenia się populacji. W latach 1990-2005 odsetek ludności w wieku 65 lat i więcej wzrósł z 10,1% do 13,2%. Według danych GUS, liczba osób w wieku poprodukcyjnym stale rośnie. W 2018 roku odnotowano ponad 6,8 mln osób w wieku emerytalnym. To oznacza wzrost o prawie 400 tys. osób w porównaniu z danymi sprzed roku.
Wśród najważniejszych przyczyn starzenia się społeczeństwa możemy wyróżnić:
- Późniejsze rodzicielstwo: kobiety coraz częściej decydują się na macierzyństwo w późniejszym wieku. Wydłużenie edukacji oraz intensywniejsza obecność kobiet na rynku pracy przyczyniają się do tego zjawiska.
- Spadek liczby zawieranych małżeństw: wzrasta liczba osób decydujących się na życie w nieformalnych związkach partnerskich. To z kolei skutkuje mniejszym odsetkiem urodzeń dzieci.
- Zmiany w preferencjach konsumenckich: rośnie zapotrzebowanie na usługi związane z opieką zdrowotną i społeczną. Zwiększa się również potrzeba dostępu do placówek opieki nad dziećmi, takich jak żłobki czy przedszkola. Ta sytuacja bezpośrednio przekłada się na zmniejszenie chęci posiadania potomstwa przez młodych ludzi.
Warto jednak zauważyć, że oprócz wymienionych czynników, na starzejące się społeczeństwo wpływają również inne przyczyny. Wśród nich znajduje się m.in. poziom zamożności społeczeństwa, zmiany w modelu rodziny, czy poziom wykształcenia.
Starzejące się społeczeństwo — skutki
Konsekwencje starzenia się społeczeństwa dla pracodawców stają się coraz bardziej odczuwalne. Jak zauważa Agnieszka Krawczyk-Dąbrowska psychogerontolożka, specjalistka ds. komunikacji:
Fakt starzejącego się społeczeństwa będzie miał coraz większy wpływ na polskich pracodawców. Na pewno przede wszystkim będą musieli zmierzyć się z rosnącym procentowym udziałem osób starszych w rynku pracy. Niesie to za sobą szanse w postaci ogromnego potencjału i doświadczenia do wykorzystania, ale i wyzwań.
Z jednej strony, przedsiębiorstwa muszą zmierzyć się z wyzwaniami związanymi z brakiem młodych pracowników na rynku pracy, co może prowadzić do niedoborów kadrowych i utrudniać rozwój firm. Z drugiej strony, starzejące się społeczeństwa na rynku pracy wymagają nowego podejścia w zakresie zarządzania personelem.
Pracownicy w różnym wieku mają różnorodne potrzeby, umiejętności i oczekiwania. Przedsiębiorstwa muszą więc dostosować swoje strategie zarządzania zasobami ludzkimi, aby skutecznie wykorzystać potencjał każdego pracownika. To oznacza, że konieczne jest dostosowanie metod rekrutacji, szkoleń, planowania kariery oraz organizacji pracy do zmieniającej się struktury wiekowej pracowników. Dlatego adaptacja strategii zarządzania zasobami ludzkimi jest kluczowa dla utrzymania konkurencyjności firm w dynamicznym otoczeniu biznesowym.
Kapitał psychologiczny starszych pracowników
Kapitał psychologiczny starszych pracowników staje się kluczowym elementem w kontekście zmieniającej się struktury wiekowej na rynku pracy. Obejmuje on motywację, zdrowie psychiczne i umiejętność radzenia sobie ze stereotypami. Ma to bezpośredni wpływ na efektywność zawodową oraz dobrostan pracowników 50+.
W obliczu zmian demograficznych konieczne staje się więc wzmocnienie kapitału psychologicznego pracowników starszych. Warto opracować sposoby integracji pracowników w strukturze organizacyjnej i zachęcać ich do dłuższej aktywności zawodowej. Poza tym istotne jest wspieranie ich w utrzymaniu dobrego zdrowia psychicznego i radzenia sobie ze stereotypami wiekowymi.
Agnieszka Krawczyk-Dąbrowska podkreśla, że „solidny kapitał psychologiczny pracowników przekłada się bezpośrednio na sytuację całej firmy. To przede wszystkim lepsze zdrowie fizyczne i psychiczne, ale także zadowolenie z pracy i większe zaangażowanie w wykonywanie obowiązków. W przypadku osób 50+ to także mocna zachęta do kontynuowania kariery po osiągnięciu wieku emerytalnego. Wiąże się z tym dużo większa odporność na skutki stereotypów związanych z wiekiem”.
Zrozumienie potrzeb zespołu i opracowanie skutecznej strategii są więc kluczowe. Wzmocnienie kapitału psychologicznego pracowników 50+ przynosi korzyści zarówno pracownikom, jak i pracodawcom. Wykorzystanie doświadczenia tej grupy może zwiększyć w dłuższej perspektywie efektywność działań firm.
Jak można aktywizować osoby starsze?
Starzejące się społeczeństwo stwarza nową rzeczywistość, w której pracodawcy muszą szukać nowych sposobów aktywizacji osób starszych na rynku pracy. Wdrożenie skutecznych strategii może przyczynić się do utrzymania aktywności zawodowej oraz wykorzystania ich potencjału i doświadczenia. Oto kilka możliwych działań:
- Przekwalifikowanie i szkolenia dla pracowników 50+ w trakcie ich kariery zawodowej: przekwalifikowanie i szkolenia stanowią kluczowe narzędzia wspierające rozwój zawodowy pracowników starszych. Dla osób powyżej 50 roku życia może to być szczególnie istotne, ponieważ umożliwia im utrzymanie kroku z dynamicznie zmieniającymi się wymaganiami rynku pracy.
Programy szkoleniowe mogą obejmować zarówno podnoszenie kompetencji zawodowych, jak i rozwój umiejętności miękkich, takich jak komunikacja czy zarządzanie stresem. Dzięki temu starsi pracownicy mogą czuć się pewniej w wykonywaniu swoich obowiązków oraz być bardziej konkurencyjni na rynku pracy.
- Współpraca międzypokoleniowa i intermentoring jako metody integracji pracowników różnych grup wiekowych: współpraca międzypokoleniowa oraz programy intermentoringowe są niezwykle ważne dla integracji pracowników różnych grup wiekowych.
Poprzez wspólną pracę i wymianę doświadczeń, pracownicy 50+ mogą dzielić się swoją wiedzą i umiejętnościami z młodszymi kolegami, a ci z kolei mogą przekazać wiedzę na temat nowych technologii. Ta wymiana sprzyja budowaniu silniejszych relacji w miejscu pracy, zmniejsza podziały międzypokoleniowe oraz promuje wzajemne zrozumienie i szacunek.
- Znaczenie równowagi zawodowej i dbałości o zdrowie pracowników 50+ dla ich efektywności i satysfakcji zawodowej: dla pracowników powyżej 50 roku życia, zachowanie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym oraz dbałość o zdrowie stają się kluczowymi czynnikami wpływającymi na ich efektywność i satysfakcję zawodową.
Pracodawcy powinni zadbać o stworzenie warunków pracy sprzyjających zdrowiu fizycznemu i psychicznemu pracowników starszych, takich jak ergonomia stanowisk pracy i programy promujące aktywność fizyczną. Równocześnie należy zachęcać pracowników do korzystania z dostępnych benefitów związanych z opieką zdrowotną oraz umożliwiać im elastyczność w organizacji czasu pracy, co pozwoli na lepsze pogodzenie obowiązków zawodowych z życiem prywatnym.
O czym warto pamiętać?
W starzejącym się społeczeństwie pracodawcy muszą zmierzyć się z nowymi wyzwaniami, które niesie ze sobą ten demograficzny trend. Adaptacja strategii zarządzania zasobami ludzkimi staje się kluczowa dla utrzymania konkurencyjności firm w dynamicznym otoczeniu biznesowym. Warto zauważyć, że starzejące się społeczeństwa mogą być również szansą dla przedsiębiorstw, ponieważ osoby starsze posiadają ogromny potencjał i doświadczenie, które mogą przyczynić się do rozwoju firmy.
Aby aktywizować starzejące się społeczeństwo na rynku pracy, niezbędne jest zastosowanie skutecznych strategii, takich jak przekwalifikowanie i szkolenia oraz dbałość o równowagę zawodową i zdrowie pracowników. Poprawa kapitału psychologicznego pracowników starszych staje się kluczowym celem dla pracodawców, ponieważ ma ona bezpośredni wpływ na efektywność zawodową i dobrostan całego zespołu.
Wreszcie, aby sprostać wyzwaniom starzejącego się społeczeństwa, pracodawcy muszą być elastyczni i otwarci na innowacyjne podejścia w zakresie zarządzania personelem. Integracja osób starszych w strukturze organizacyjnej oraz wspieranie ich w utrzymaniu aktywności zawodowej będzie kluczowe dla sukcesu firm w przyszłości.
Autorka: Natalia Malińska
Czytaj również:
