UX Design to zawód przyszłości?
Czyli jak wejść do IT od strony kompetencji miękkich
W czasach wzmożonego pojawiania nowych się aplikacji, stron, czy usług internetowych firmy walczą między sobą o uwagę użytkowników. Innowacyjność ich twórców otwiera przed nami nowe możliwości, jednak nie każdy z projektów odniesie długofalowy sukces. Czy UX Design to zawód przyszłości?
Jakob Nielsen twórca heurystyk i współzałożyciel firmy Nielsen Norman Group twierdzi, że „Zawód UX znacznie się rozwinął od 1950 rok i jest teraz naprawdę ogólnoświatowy. Mimo to spodziewany wzrost do 2050 r. przyćmi wszystko, co widzieliśmy do tej pory”.
Gwałtowny wzrost popularności UX
Doświadczenia użytkownika (z ang. user experience) to termin, którym pierwszy raz posłużył się Don Norman w latach 90. Mimo to historia UX wyprzedza swoją nazwę o kilkanaście lat wstecz. Dziś projektowanie pozytywnych doświadczeń użytkownika kojarzymy głównie z aplikacjami i stronami internetowymi. A jak to było kiedyś?
W 1945 roku firma Bell Labs zatrudniła pierwszego psychologa. Zadaniem Johna E. Karlina było zaprojektowanie systemów telefonicznych, w tym szczególną uwagę poświęcono na projekt klawiatury dotykowej. Firma Bell Labs stała się pionierem UX. Efekty jej pracy podkreśliły, jak istotną rolę w procesie interakcji z produktem odgrywa użyteczność.
W tekście A 100-Year View of User Experience Jakob Nielsen wskazuje czynniki, dzięki którym user experience bardzo szybko zaczął rozwijać się już w drugiej połowie lat dwudziestych. To właśnie wraz z pojawieniem się rewolucji przemysłowej zaczęto przykładać coraz większą uwagę do użyteczności interfejsu. Miało to znaczenie z jednego prostego względu — osoby kupujące komputer na użytek prywatny jednocześnie decydowały o dokonaniu zakupu. Wcześniej kupowały je przede wszystkim firmy. Poza tym w prasie branżowej można było znaleźć liczne recenzje o najnowszych produktach i oprogramowaniach. Teksty często opisywały łatwość ich użytkowania.
Rewolucja internetowa przypadająca na lata 90. i 2000 rok zmieniła dotychczasowy porządek. Kolejne firmy zaczęły się skłaniać do poświęcania większej uwagi jakości projektowanych interakcji. Każde doświadczenie użytkowników z interfejsem strony internetowej wpływało na to, czy dokona zakupu. Tym samym UX stał się strażnikiem zysku, który motywował kadrę kierowniczą do inwestycji w pracowników posiadających kompetencje z zakresu user experience.
Liczba projektantów i projektantek na świecie stale rośnie
W 2017 roku na świecie, aż 1,5 miliona osób uważało się za ekspertów ds. użyteczności, architektury informacji, czy UX (LinkedIn). Projektowanie, które skupia się na potrzebach odbiorców określane jest terminem User Centered Design. Filozofia i proces projektowy zakłada, że docelowy odbiorca jest obecny na każdym etapie projektowania. Jednak na pozytywne doświadczenie użytkownika wpływa wiele małych elementów i czynników, które różnią się w zależności od kontekstu i docelowego zastosowania. Na podstawie specjalizacji każda z osób odpowiada za określony obszar projektowy, który stanowi część całości procesu tworzenia produktu.
UX Designer
UX Designer to osoba, która zajmuje się projektowaniem doświadczeń użytkownika. Rolą projektantki lub projektanta jest przede wszystkim zrozumienie potrzeb docelowego odbiorcy m.in. na podstawie researchu, analizy oraz dobrze zdefiniowanej persony. Uwzględnia przy tym zdefiniowane potrzeby biznesowe. W procesie projektowym UX Designer tworzy interfejs użytkownika przede wszystkim pod względem logiki działania i architektury informacji. Dostarcza makiety i klikalne prototypy rozwiązań UI Designerowi.
UI Designer
UI Designerzy zajmują się projektowaniem interfejsów na podstawie sporządzonej logiki działania przez UX Designerów. Dbają o optymalny szablon interfejsu, spójność wizualną, a także charakterystyczność i atrakcyjność designu. Na tym etapie istotne jest, aby projekt był zrozumiały dla użytkownika. Pod warstwą wizualną zawsze na pierwszy plan stawiania jest jej funkcjonalność. UI Designer to osoba, która ma szeroką wiedzę m.in. z zakresu typografii, hierarchii wizualnej, kompozycji i kolorystyki.
UX Researcher
UX Researcher odpowiada za badanie potrzeb użytkowników, analizę ich zachowań i formułowanie wniosków w postaci specjalnie przygotowanego raportu. W zależności od metody, którą wybierze, mogą to być badania ilościowe, jak i jakościowe w tym wywiady pogłębione czy np. badania etnograficzne. Badacze i badaczki przeprowadzają również warsztaty, na podstawie których zajmują się identyfikowaniem potrzeb i celów użytkowników oraz interesariuszy.
UX Writer
UX Writer podobnie jak UX Designer projektuje doświadczenia użytkownika, tylko że za pomocą słów. Nadrzędnym celem projektantów i projektantek treści jest tworzenie komunikatów, które pomagają użytkownikowi z łatwością korzystać z aplikacji, strony internetowej lub innego produktu cyfrowego. W komunikacji UX Writer skupia się na interakcji i tym, co się dzieje z użytkownikiem w procesie obcowania z interfejsem.
Rzeczywistość UX i Product Designu w Polsce
Dynamicznie zmieniająca się rzeczywistość, wymusza na projektantach i projektantkach UX elastyczne dostosowanie się do nowych warunków. Wiele z firm zwiększa swój poziom dojrzałości UX, zatrudniając coraz więcej wykwalifikowanych ekspertów. Aktualną sytuację w branży w Polsce przedstawili Iga Mościchowska, Joanna Rutkowska i Tomasz Skórski.
Jak wynika z raportu UX i Product Design w Polsce z 2021 roku w zawodach związanych z user experience występuje znaczna przewaga kobiet. Aż 76% ma staż pracy krótszy niż 2 lata. Podobną sytuację przedstawiają badania AIGA i Google, które wykazały, że to właśnie kobiety stanowią 53,5% siły roboczej zajmującej się projektowaniem. Reprezentują ponad połowę. Jednak nadal brakuje kobiet na stanowiskach kierowniczych — z tych samych badań wynika, że zajmują zaledwie 11% stanowisk.
Kompetencje przyszłości
W gronie kompetencji pożądanych wyróżnia się m.in. wiedzę z dziedziny analityki webowej. W raporcie zajęła pierwsze miejsce pośród obszarów, w których projektanci chcieliby polepszyć swoje umiejętności. Wśród innych zdolności znalazły się również:
- identyfikacja potrzeb biznesowych (44%),
- data science i machine learning (43%),
- UX writing (41%),
- product discovery (35%).
Z kolei w zakresie kompetencji miękkich najwięcej zdobyły umiejętności radzenia sobie ze stresem (39%) i umiejętności przywódcze (38%).
Kim jest projektant doświadczeń użytkownika?
Projektant UX to osoba o wszechstronnych zainteresowaniach i umiejętnościach. Korzysta z holistycznych metod, które wpływają na pozytywne doświadczenia użytkowników. W codziennej pracy wykonuje zadania, do których niezbędne są kompetencje: badawcze (35%), projektowe (43%), biznesowe (22%) i miękkie (34%). Poruszając się w interdyscyplinarnym środowisku, musi posiadać doskonałe umiejętności komunikacyjne i negocjacyjne. Ponadto cechuje ją zdolność do analitycznego myślenia, ale też ciekawość i otwartość na przyjmowanie feedbacku.
Zarobki UX i Product Designerów
Według analizy zarobków średnie wynagrodzenie osoby posiadającej od 3 do 5 lat doświadczenia jako projektant UX wynosi 7300 zł. W przypadku juniorów stawka ta jest również wysoka – 5066 zł. Z kolei dla regularów średnie wynagrodzenie wynosi 7823 zł, a dla seniorów 11 313 zł. To stanowi wiarygodne odzwierciedlenie zarobków w branży IT. Nic dziwnego, że zainteresowanie user experience stale rośnie. Wiele osób bierze udział w UX bootcampach, które pozwalają im zdobyć pierwsze doświadczenie, zbudować portfolio i nawiązać kontakty przyczyniające się do zawierania potencjalnych współprac.
W branży wciąż pojawia się zapotrzebowanie na ekspertów z obszaru user experience. Jednak większość z tych ofert dotyczy pozycji na poziomie seniora. Tysiące junior UX designerów konkuruje ze sobą, podczas gdy firmy otrzymują średnio dwieście aplikacji na każde pojedyncze stanowisko. Według Kaliny Tyrkiel, UX writerki, wzrost zainteresowania branżą ma też pozytywne aspekty:
Rośnie ogólna świadomość i znajomość dobrych praktyk. Specjaliści i specjalistki od UX nie muszą już aż tak usilnie walczyć o miejsce przy stole i udział w podejmowaniu kluczowych decyzji. Z drugiej strony, próg wejścia do branży jest z każdym rokiem coraz wyższy. Szczególnie w obecnej sytuacji gospodarczej firmy wolą zatrudniać osoby z doświadczeniem, co komplikuje sytuację juniorów. Proces zmiany branży może być teraz bardziej kręty i wydłużony. — Kalina Tyrkiel, UX writerka, strateżka i projektantka treści.
Bootcampy, kursy i studia podyplomowe
Obecnie, aby zdobyć doświadczenie w branży UX, trzeba wykazać się dużą determinacją. Warto mieć na uwadze, że początki mogą być trudne, a ilość zainteresowanych osób z każdym rokiem będzie rosnąć, zwiększając konkurencję w zawodzie. Jak wynika z raportu UX i Product Design w Polsce, zdecydowana przewaga specjalistów i specjalistek nie posiada wykształcenia kierunkowego związanego z projektowaniem usług i produktów cyfrowych. Natomiast wiele z tych osób ukończyło studia podyplomowe. Niezwykle dużą popularnością cieszą się kierunki na SWPS. Aż 18% z badanych ukończyło studia na tej uczelni. Równie popularną i ogólnodostępną opcją są bootcampy i kursy online.
Jednak zanim zdecydujemy się wybór, którejś ze ścieżki warto zastanowić się, czy zawód projektanta UX jest zgodny z naszymi oczekiwaniami i potrzebami. Wojtek Kutyła, niezależny konsultant, trener UX i service design, zachęca aby podjąć tą decyzję świadomie, wychodząc od pytań i odpowiedzi zgodnych z naszym systemem wartości: „Zrozum, dlaczego chcesz pracować jako osoba zajmująca się projektowaniem doświadczeń. Czy dla pieniędzy? Czy po to, by pomagać ludziom i pozwolić im wygodniej żyć?”. Zrozumienie siebie, swoich mocnych i słabych stron oraz roli, którą chcemy pełnić w tym biznesie, pozwoli lepiej poznać swoje przyszłe predyspozycje.
Przyjrzyj się ofertom uznanych bootcampów i kursów, takich jak program SWPS, intensywny bootcamp LearnDesign i Akademia UX/UI — ale zdecyduj się na nie tylko wtedy, jeśli metody nauczania i pracy zgadzają się z Twoimi potrzebami. A przede wszystkim zauważ, że wszystko jest jakiegoś rodzaju doświadczeniem. Analizuj to, co się dzieje i zdobądź się na krytyczne myślenie. Dbając o siebie i o swój rozwój nie możemy łykać wszystkiego jak młode pelikany. — Wojtek Kutyła, niezależny konsultant, trener UX i service design, działającym pod marką Human Thing Ltd.
Współczesne wyzwania projektantów UX
Projektowanie UX stale się zmienia — coraz więcej firm zatrudnia nowe osoby w celu poprawienia jakości produktu bądź też usługi. Technologia głosowa, rzeczywistość wirtualna, sztuczna inteligencja, czy projektowanie interfejsów to tylko kilka z wyzwań, które stoją przed współczesnymi UX i product designerami. Coraz więcej firm zakłada grupy UX, wzrasta też zapotrzebowanie na kursy zarządzania wraz z pojawieniem się nowo zatrudnionych pracowników.
Kiedy byłem młody, UX koncentrowało się na Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i Skandynawii, z kilkoma placówkami w Australii, Kanadzie i Niemczech. Teraz UX jest na całym świecie. Przewiduję, że do 2050 roku będzie 100 milionów specjalistów UX. Odpowiada to 1% światowej populacji. — Jakob Nielsen, z Nielsen Norman Group
Przyszłość projektowania w coraz większym stopniu podąża w kierunku designu inkluzywnego. Według ekspertów w dzisiejszym świecie dostępność, użyteczność i inkluzywność to zagadnienia, które stanowią podstawę dla dobrze zaprojektowanego produktu, tak by każdy mógł z niego skorzystać. Projektowanie włączające to głęboka zmiana kulturowa. Inkluzywność stwarza więc przestrzeń do różnorodnych sposobów uczestnictwa i interakcji, tym samym dając nam poczucie przynależności.
Autorka: Natalia Malińska
