Zielona przyszłość biznesu – zrównoważony rozwój w polskich firmach
Rosnąca presja ze strony regulatorów oraz konsumentów sprawia, że firmy muszą intensyfikować swoje działania w zakresie zrównoważonego rozwoju oraz społecznej odpowiedzialności biznesu. Czy polscy przedsiębiorcy są gotowi na zmiany? Jak przygotować swoją organizację na obowiązek raportowania czynników ESG? Jaki dział w firmie otrzyma nowe obowiązki? Poznaj odpowiedzi na kluczowe pytania, związane ze zrównoważonym rozwojem w polskich firmach.
W ostatnich latach zrównoważony rozwój stał się kluczowym elementem nowoczesnego środowiska biznesowego. Takie pojęcia jak ESG czy CSR przewijają się w strategiach praktycznie wszystkich spółek. Wynika to zarówno z coraz bardziej rygorystycznych przepisów Unii Europejskiej, jak i podejścia samych klientów, którzy wymagają od firm większej odpowiedzialności za swoje działania. Rozmawiając o tych kwestiach, warto poznać kluczowe pojęcia, związane z tym obszarem.
Czym tak naprawdę jest ESG? Pojęcie to odnosi się do środowiska, społeczeństwa oraz ładu korporacyjnego (ESG – Environmental, Social, Governance – ang.).
Z kolei CSR to koncepcja korporacyjnej odpowiedzialności społecznej (CSR – Corporate social responsibility – ang.), która obejmuje szeroki zakres działań. Ich celem jest zaangażowanie przedsiębiorstw na rzecz dobra publicznego.
Taksonomia i CSRD – Rosnące oczekiwania UE wobec przedsiębiorstw
Wydaje się, że aktualnie największym motorem napędowym zrównoważonego rozwoju w biznesie są regulacje, nakładane na firmy przez Unię Europejską. Kluczowe są dwa akty prawne – taksonomia oraz rozporządzenie CSRD. Czego one dotyczą?
Pod pojęciem taksonomii kryje się rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852 z dnia 18 czerwca 2020 r. Celem dyrektywy jest ułatwienie przeprowadzania zrównoważonych inwestycji w krajach członkowskich. W praktyce polega to na przyznawaniu funduszy europejskich projektom, które spełniają wymogi ekologiczne.
Rozporządzenie dotyczy głównie uczestników rynku finansowego (np. banków), którzy udostępniają produkty finansowe. Rozporządzenie nałożyło również na duże przedsiębiorstwa obowiązek publikowania informacji niefinansowych, związanych z ich wpływem na środowisko. Warto jednak zaznaczyć, że taksonomia ma pośredni wpływ na praktycznie wszystkich przedsiębiorców – nawet z sektora MŚP. Przykładowo mogą mieć oni problemy z pozyskaniem kredytu, jeśli nie przedstawią odpowiednich informacji bankowi. Duże korporacje mogą również prosić swoich podwykonawców o informacje związane np. z emisjami dwutlenku węgla. W ten sposób zmniejszą swój ślad węglowy na poziomie łańcucha dostaw.
Dyrektywa CSRD – co warto wiedzieć?
Dyrektywa CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) została przyjęta w grudniu 2022 r. Narzuci ona na dużo szerszą grupę firm obowiązek raportowania kwestii związanych nie tylko ze środowiskiem, ale również odpowiedzialnością społeczną oraz zarządzaniem korporacyjnym. Ma na celu standaryzację i usystematyzowanie sprawozdawczości niefinansowej. Założeniem jest zrównanie jej wymogów z normami obowiązującymi w przypadku sprawozdań finansowych. Jej głównym założeniem jest dostarczenie inwestorom porównywalnych i wiarygodnych informacji z zakresu ESG (Environmental, Social, and Governance).
Obecnie, do końca 2024 roku, dyrektywą CSRD objętych jest jedynie 150 firm w Polsce. Ogólna liczba w Unii Europejskiej sięga 12 tysięcy. Jednakże, od 2025 roku nowe przepisy oraz obowiązki raportowe rozszerzą się na znacznie większą grupę przedsiębiorstw, obejmując ponad 3500 polskich firm. Prognozy sugerują, że po pełnym wdrożeniu dyrektywy CSRD, obowiązek raportowania dotyczyć będzie około 50 tysięcy firm w całej Unii Europejskiej. Znacząco podniesie to standardy transparentności i odpowiedzialności społecznej biznesu na europejskim rynku.
Kogo i od kiedy będzie dotyczyć dyrektywa CSRD?
- 1 stycznia 2024 r. duże spółki zainteresowania publicznego, zatrudniające > 500 osób
- 1 stycznia 2025 r. duże spółki, które obecnie nie podlegają dyrektywie NFRD, zatrudniające > 250 pracowników, i / lub posiadające 40 mln EUR obrotu i/lub 20 mln EUR sumy bilansowej.
- stycznia 2026 r. małe i średnie firmy notowane na giełdzie oraz pozostałe firmy.
Przedsiębiorcy muszą przygotować się odpowiednio wcześniej na zmiany, ponieważ może mieć to duży wpływ również na obszar biznesowy.
– Największym wyzwaniem stojącym przed firmami jest określenie wpływu przedsiębiorstwa na kwestie związane ze środowiskiem, społeczeństwem oraz opisanie ładu korporacyjnego. Zbieranie, systematyzacja i raportowanie danych w tych obszarach będzie dla wielu firm kompletnie nowym procesem. Trzeba zbierać te informacje rzetelnie, posługując się odgórnie narzuconym standardem – tłumaczy Ewelina Lewandowska, założycielka firmy Ekowymiar, specjalizującej się w tematyce ekologii, zrównoważonego rozwoju i wellbeingu w organizacjach.
ESG w biznesie – czy firmy są gotowe na ekologiczną rewolucję?
Jak widać, praktycznie żadne polskie przedsiębiorstwo nie ucieknie od obowiązku raportowania. Jak przygotować się na nadchodzące zmiany? Ważne jest dokładne zrozumienie konkretnych wymagań dotyczących raportowania, zarządzania ryzykiem i działań związanych z aspektami środowiskowymi, społecznymi i zarządzaniem korporacyjnym. Podstawowe informacje i wytyczne można znaleźć w przewodniku, opracowanym przez Giełdę Papierów wartościowych. Można go znaleźć tutaj.
Kolejnym ważnym elementem jest wprowadzanie zrównoważonego rozwoju na wszystkich szczeblach organizacji. Działania związane z ESG nie mogą zaczynać i kończyć się na zarządzie spółki. Niezwykle ważna jest świadomość wszystkich pracowników i „gra do jednej bramki”. Przykładem działania, które może pomóc w tym obszarze, jest wprowadzanie szkoleń pracowniczych.
– Przestawienie przedsiębiorstwa na bardziej zrównoważony model wymaga zmiany kultury organizacyjnej całej organizacji. W dużych firmach często występuje duże rozproszenie danych, a pracownicy nie zdają sobie sprawy, że informacje z ich działów są potrzebne do raportowania ESG. Często też nie mają świadomości, że mogą zoptymalizować wiele procesów operacyjnych na bardziej ekologiczne i prospołeczne. Dlatego uważam, że uczestnictwo w szkoleniach z różnych dziedzin zrównoważonego rozwoju może być bardzo korzystne – podkreśla Ewelina Lewandowska.
Czy polskie firmy są gotowe na zieloną rewolucję? Dane dotyczące gotowości przedsiębiorstw do zmian w tym obszarze nie napawają optymizmem. Dane z raportu KPMG pokazały, że 75 proc. firm biorących udział w ankiecie KPMG nie jest gotowych na nadchodzące wymogi w zakresie niezależnego badania informacji niefinansowych dotyczących ESG.
– Istnieją firmy, które bardzo poważnie traktują kwestię raportowania oraz dążenia do bardziej zrównoważonego działania. Niestety, dominują te, które nie są przygotowane na zmiany. Wyniki ankiety KPMG są jednoznaczne – zgodnie z nimi, trzy czwarte firm nie jest gotowych na nadchodzące zmiany regulacyjne – wyjaśnia Ewelina Lewandowska
Obowiązek raportowania – kto się nim zajmie?
W związku z obowiązkiem raportowania, który z każdym rokiem będzie dotyczył szerszej grupy firm, powstaje pytanie – kto w danej organizacji ma przejąć ten nowy obowiązek? Na ten moment nie ma jednolitego standardu w przedsiębiorstwach – odpowiedzialność za raportowanie przypada zarówno działom HR, finansowym, jak i tworzone są specjalne działy, odpowiedzialne za zrównoważony rozwój w organizacji.
Naturalnym skutkiem całego procesu jest również powstawanie nowych stanowisk pracy, skupionych właśnie na obszarze ESG i CSR. Jednym z nich ESG Reporting Manager – osoba odpowiedzialna za skuteczne zarządzanie i raportowanie inicjatyw związanych z odpowiedzialnością społeczną i środowiskową.
Na najpopularniejszych polskich portalach pracy można znaleźć dużo ogłoszeń na stanowiska ESG Reporting Manager. Na portalu Pracuj.pl znajduje się aktualnie 28 ogłoszeń związanych z tym obszarem, na LinkedIn 64 ogłoszeń (stan na 25 listopada). Oczywiście w zależności od firmy i specyfiki branży, wymagania poszczególnych ofert mogą się różnić. Różne firmy stosują różne nazwy dla tego stanowiska, takie jak:
- Specjalista ds. Zrównoważonego Rozwoju
- Specjalista ds. ESG
- Analityk ryzyka ESG
- Manager/Managerka w zespole ESG
- Compliance Officer
Osoby, chcące aplikować na stanowisko ESG Reporting Manager, powinny posiadać szereg kluczowych kompetencji. Znajomość kwestii związanych ze zrównoważonym rozwojem, umiejętność analizy danych oraz doskonała zdolność komunikacji są niezbędne do skutecznego wykonywania obowiązków. Dodatkowo zdolność do pracy zespołowej oraz umiejętność budowania relacji z różnymi interesariuszami są kluczowe. ESG Reporting Manager często współpracuje zarówno z działami wewnętrznymi firmy, jak i z zewnętrznymi partnerami oraz instytucjami nadzorczymi.
Zielona przyszłość
W świetle wzrastającej presji ze strony regulatorów i oczekiwań konsumentów, polskie firmy intensyfikują swoje działania związane ze zrównoważonym rozwojem i społeczną odpowiedzialnością. Eksperci zaznaczają, że podążanie tą ścieżką wiąże się z wieloma wyzwaniami, jednak może przynieść długofalowe korzyści dla przedsiębiorstw.
– Przestawienie się na działanie w sposób zrównoważony nie jest łatwe. Mówimy tutaj o całkowitej zmianie perspektywy i modelu biznesowego, w ramach którego funkcjonujemy. Widzę w tym zarówno trudność, jak i szansę. Taka transformacja niesie ze sobą dużo wyzwań, ale może również oznaczać możliwość dalszego rozwoju oraz optymalizację kosztów, na przykład w obszarze wykorzystania energii w organizacji – podsumowała Ewelina Lewandowska.
Autor: Adam Łaba
